Kobieta pracująca, czyli uprawnienia pracujących mam
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2021-12-03
Połączenie roli mamy z życiem zawodowym nie jest łatwym zadaniem. Kodeks pracy przewiduje jednak szereg praw i przywilejów, które mogą to nieco ułatwić. Podpowiadamy, jakie uprawnienia pracownicze przysługują kobietom, wracającym do pracy po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego.
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy kobieta w ciąży jest chroniona przed zwolnieniem przez cały okres ciąży aż do zakończenia przez nią urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego. Wyjątkiem jest likwidacja pracodawcy lub zaistnienie przesłanek do rozwiązania umowy z pracownicą bez zachowania okresu wypowiedzenia (art. 52 KP).
Po zakończeniu przez matkę przysługujących jej urlopów pracodawca ma obowiązek dopuścić pracownicę do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub też na innym, odpowiadającym kwalifikacjom zawodowym tej osoby. Wynagrodzenie nie może być niższe od tego, jakie otrzymywała na tym stanowisku przed urlopem.
Przerwa na karmienie
Zgodnie z art. 187 Kodeksu pracy kobieta karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca piersią więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw po 45 minut każda. Jeżeli wymiar czasu pracy wynosi mniej niż 6 godzin, pracownicy przysługuje jedna 30-minutowa przerwa na karmienie, natomiast jeśli kobieta zatrudniona jest na etat krótszy niż 4 godziny dziennie, to przerwy na karmienie nie przysługują.
Przerwy na karmienie można łączyć i wykorzystać, np. godzinę naraz. Co więcej, ustawa nie przewiduje wieku karmionego piersią dziecka ani sposobu udowodnienia przez pracownicę faktu karmienia piersią.
Dodatkowe dni wolne na opiekę na dzieckiem
Zgodnie z art. 188 Kodeksu pracy pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu danego roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin lub 2 dni, z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia.
Warto podkreślić, że z tego przywileju może skorzystać tylko jeden z rodziców dziecka. Ponadto wymiar zwolnienia na opiekę nad dzieckiem jest stały i nie zależy od liczby wychowywanych dzieci. Niewykorzystane w danym roku kalendarzowym dni na opiekę nad dzieckiem nie przechodzą na następny rok, a zatem niewykorzystany urlop z tego tytułu przepada i nie jest za niego wypłacany ekwiwalent pieniężny.
Przywileje do 4. roku życia dziecka
Podobnie jak w okresie ciąży, kobieta wychowująca dziecko do 4 roku życia nie może pracować w porze nocnej ani w godzinach nadliczbowych, chyba że wyrazi na to zgodę. Pracodawca nie może też narzucić pracownicy wyjazdu służbowego. Wyjazd w delegację matki dziecka do 4 roku życia powinien być poprzedzony jej zgodą.
Zasiłek opiekuńczy
Zasiłek opiekuńczy przysługuje nie dłużej niż przez:
- 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli pracownik opiekuje się zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14, w tym także dzieckiem niepełnosprawnym w tym wieku, albo
- 30 dni w roku kalendarzowym, jeśli pracownik opiekuje się chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 14 lat, ale nie ukończyło 18 lat, albo dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 8 lat, ale nie ukończyło 18 lat, jeśli w wyniku porodu, choroby lub pobytu w szpitalu drugiego rodzica dziecka, który stale opiekuje się dzieckiem, nie może on opiekować się dzieckiem niepełnosprawnym.
Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. Nie zależy on od liczby osób uprawnionych do zasiłku, liczby dzieci lub członków rodziny, którzy wymagają opieki. Zasiłek opiekuńczy przysługuje zarówno matce, jaki i ojcu dziecka, ale może go otrzymać za dany okres tylko jeden z rodziców, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę.
Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Wypłaca się go za każdy dzień, w którym rodzic sprawuje opiekę, również za dni ustawowo wolne od pracy.
Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolności do pracy albo za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia.
Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przysługującego pracownikowi przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.
Szczegółowych informacji z zakresu prawa pracy udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Zobacz podobne artykuły:
Urlop szkoleniowy, czyli sposób na pogodzenie pracy z nauką Raz uzyskane kwalifikacje zawodowe oraz zdobyte dzięki nim zatrudnienie nie zapewnią nam pracy do emerytury. W obecnych czasach musimy na bieżąco poszerzać swój zakres wiedzy, aby nie wypaść z rynku. Tylko jak pogodzić pracę z nauką? Rozwiązanie wskazuje Kodeks pracy.
Urlop na żądanie – wątpliwości Urlop na żądanie od samego początku sprawiał problemy z interpretacją przepisów zarówno pracownikom, jak i pracodawcom. Najczęściej kłopoty dotyczą rozumienia wymiaru urlopu na żądanie. Niektórzy myślą, że to dodatkowe dni wolne, liczone poza limitem 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego. Inne nieporozumienie dotyczy sposobu udzielania urlopu na żądanie. Istnieje przekonanie, że wystarczy samo zgłoszenie chęci wzięcia takiego dnia wolnego do pracodawcy. Postaramy się rozwiać te wątpliwości.
Urlop wypoczynkowy a przedawnienie Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy mają wiele wątpliwości dotyczących przepisów o urlopie wypoczynkowym, zawartych w Kodeksie pracy. Kilka z nich, dotyczących przedawnienia urlopu rozwiewa Marta Piernikowska, specjalista z Okręgowego Inspektoratu Pracy w Bydgoszczy. Zachęcamy do lektury części artykułu ekspertki.
Wypowiedzenie umowy pracownicy w ciąży Czy pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę pracownicy w ciąży? Zgodnie z przepisami, nie. Pracownica taka jest chroniona od pierwszego dnia ciąży. Są jednak sytuacje, w których może dojść do zakończenia pracy takiej pracownicy. Jakie to przypadki? Odpowiadamy.
Praca w godzinach nadliczbowych. Kto nie może jej wykonywać, a kto może jej odmówić? Praca w godzinach nadliczbowych jest możliwa w określonych przypadkach. Są jednak grupy pracowników, którym nie można jej powierzyć w ogóle. Kto się do nich zalicza? Są też grupy pracowników, którzy mogą odmówić pracy w godzinach nadliczbowych. Kto może nie wyrazić zgody na taką pracę? Odpowiadamy.
Czy pracodawca może powierzyć pracę w innym miejscu niż wskazane w umowie? Miejsce lub miejsca wykonywania pracy są wskazane w umowie o pracę. Czy pracodawca może powierzyć pracownikowi pracę w innej lokalizacji niż ta wskazana w umowie? Odpowiadamy.
Dokumentacja pracownicza a zlikwidowany zakład pracy Dokumenty potwierdzające zatrudnienie i okresy składkowe są bardzo ważne. Nie zawsze jednak o nich pamiętamy lub nawet zdarza nam się je zgubić. Co w sytuacji, gdy zakład pracy, w którym kiedyś pracowaliśmy został zlikwidowany, a my nie mamy świadectwa pracy lub zaświadczenia o okresach odprowadzanych składek. Gdzie szukać pomocy? Odpowiadamy.
Czy można podpisać umowę o pracę w trakcie zwolnienia lekarskiego? Zwolnienie lekarskie pracownika to szczególny czas, w którym np. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Stanowi o tym art. 41 Kodeksu pracy. Co w sytuacji, gdy pracownik chce podpisać umowę o pracę w trakcie choroby? Czy ma do tego prawo? Odpowiadamy.
