Działalność nierejestrowa - co warto wiedzieć? - Zielona Linia

Jednym z najważniejszych celów „Konstytucji Biznesu”, wprowadzonej w 2018 roku, jest rozwój przedsiębiorczości, m.in. przez ułatwienie pierwszych kroków w biznesie i zmniejszenie obowiązków związanych z drobną działalnością. Służy temu działalność nierejestrowa, którą umożliwia Prawo przedsiębiorców. Jakie są korzyści z tej formy działalności i jakie warunki należy spełnić, by móc ją prowadzić?

Działalność nierejestrowa (nierejestrowana lub „firma na próbę") to drobna działalność zarobkowa osób fizycznych, która nie jest działalnością gospodarczą i nie wymaga rejestracji firmy. Aby ją prowadzić należy jednak spełnić pewne warunki.

Oprócz tego, że trzeba być osobą fizyczną, nie można przy tym wykonywać działalności nierejestrowej w ramach spółki cywilnej, prowadzić działalności regulowanej, czyli takiej, która wymaga zezwoleń lub koncesji oraz w okresie ostatnich 60 miesięcy wykonywać działalności gospodarczej (zawieszenie działalności gospodarczej uważane jest za jej niewykonywanie).

Przychody z działalności nierejestrowej nie mogą przekraczać w żadnym miesiącu określonej kwoty. Do końca czerwca 2023 r. było to 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Od lipca 2023 r. próg przychodów, poniżej którego nie trzeba rejestrować działalności gospodarczej wzrósł już do 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia (od lipca 2024 r. jest to kwota 3225 zł brutto).

Działalność nierejestrowa a status bezrobotnego

Osoba prowadząca działalność nierejestrową nie wykonuje działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców, ale uzyskuje przychody. Tymczasem jednym z warunków posiadania statusu bezrobotnego jest niewykonywanie innej pracy zarobkowej.

Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy inna praca zarobkowa to "wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o pomocy przy zbiorach w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników albo wykonywanie pracy w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych".

Zgodnie z powyższym osoba bezrobotna, żeby zachować swój status, nie może prowadzić działalności nierejestrowej w oparciu o umowy cywilnoprawne, w tym umowy agencyjne, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o pomocy przy zbiorach. Zawarcie umowy tego typu spowoduje, że osoba bezrobotna będzie wykonywać inną prace zarobkową i utraci swój status.

W praktyce, jeśli działalność osoby bezrobotnej opiera się o umowy sprzedaży, to ta osoba może prowadzić działalność nierejestrową.

Zgodnie z definicją bezrobotnego zawartą w art. 2 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, bezrobotny oznacza osobę, która nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę (z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych).

Oznacza to, że aby zachować status bezrobotnego, z działalności nierejestrowej nie można osiągnąć przychodu przekraczającego 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę, mimo zwiększenia progu dopuszczalnego przychodu z działalności nierejestrowej do 75%.

Korzyści płynące z działalności nierejestrowej

Dla wielu osób, które planują otwarcie działalności gospodarczej, problemem jest obciążenie finansowe, związane ze składkami na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i koszty prowadzenia księgowości. To ryzyko, które przyjmują na siebie przedsiębiorcy, może być szczególnie dotkliwe dla tych, którzy chcą prowadzić małą firmę, generującą niewielki przychód. To właśnie do tych osób skierowana jest działalność nierejestrowa. Prowadząc ją nie trzeba zgłaszać działalności w ewidencji przedsiębiorców (CEIDG), urzędzie skarbowym i GUS (nie trzeba mieć numerów identyfikacyjnych NIP i REGON), nie trzeba płacić składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne ani ubezpieczenia zdrowotne z tytułu pozarolniczej działalności, nie trzeba prowadzić skomplikowanej księgowości (tylko uproszczoną ewidencję sprzedaży). Ponadto nie trzeba płacić comiesięcznych (albo kwartalnych) zaliczek na podatek i podatku VAT (prowadzącego działalność nierejestrową obejmuje zwolnienie podmiotowe).

Obowiązki

Od momentu podjęcia działalności nierejestrowej należy prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży oraz rozliczania przychodów z działalności nierejestrowej (po odliczeniu kosztów) w zeznaniu rocznym PIT-36 (według skali podatkowej), przestrzegać praw konsumentów, wystawiać faktury lub rachunki na żądanie kupującego.

Osoba prowadząca działalność nierejestrową jest „przedsiębiorcą" w świetle prawa cywilnego. Oznacza to, że np. w relacjach z konsumentami jest traktowana jako przedsiębiorca i ma z tego tytułu obowiązki (np. związane z reklamacją, zwrotem czy naprawą). Dotyczy to również prawa konsumenta do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość.

Przydatne informacje

• By rozpocząć działalność nierejestrową, wystarczy prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży zawierającą sumaryczną kwotę uzyskanego przychodu należnego z danego dnia. W niektórych sytuacjach przepisy szczególne mogą przewidywać konieczność posługiwania się numerem NIP, o którego nadanie należy wtedy wystąpić za pomocą formularza NIP-7.
• Osoba prowadząca działalność nierejestrową może wystawić rachunek bądź fakturę, jeżeli będzie chciała tego druga strona transakcji.
• Nie ma przeciwwskazań do prowadzenia działalności nierejestrowej z przerwami (np. kilka miesięcy świadczenia usług, kilka miesięcy przestoju), o ile ani razu nie zostanie przekroczony próg miesięczny dotyczący przychodu należnego. Przekroczenie tego progu powoduje, że działalność przestaje być uznawana za działalność nierejestrową i staje się działalnością gospodarczą.
• Osoba prowadząca działalność nierejestrową może legalnie reklamować i promować swoją działalność, w tym, np. za pomocą stron internetowych.
• Działalności nierejestrowej nie można wykonywać w przypadku, gdy podjęcie danej działalności wymaga uzyskania koncesji, zezwolenia albo wpisu w rejestrze działalności regulowanej na podstawie przepisów innych ustaw.
• Mając działalność nierejestrową nie można uzyskać wpisu w rejestrze działalności regulowanej (RDR).
• Prowadzenie działalności nierejestrowej nie jest przeciwwskazaniem do rejestracji w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna i posiadaniem statusu osoby bezrobotnej, o ile przychód z niej nie przekroczy 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Osoba uzyskująca status bezrobotnego w dniu rejestracji w urzędzie pracy, składa pisemne oświadczenie, że jest zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Świadczenie usług w ramach działalności nierejestrowanej nie może wpływać na tę gotowość. Bezrobotny nadal jest zobowiązany stawiać się w wyznaczonych przez PUP terminach i korzystać z proponowanych przez niego form wsparcia. Tłumaczenie, że świadczy konkretne usługi w ramach nierejestrowanej działalności nie stanowi tutaj żadnego usprawiedliwienia.

Opracowanie: Zespół Zielonej Linii

Źródło:

• Konstytucja Biznesu.
• Biznes.gov.pl.
• PUP Krosno.