Nie tylko dzień wolny, czyli co przysługuje pracownikom za nadgodziny - Rynek pracy w prawie

Kodeks pracy dopuszcza możliwość pozostania pracownika po godzinach pracy w określonych sytuacjach: jeśli zachodzi konieczność prowadzenia akcji ratowniczej, mającej na celu ochronę życia lub zdrowia ludzkiego, ochronę mienia, środowiska lub usunięcie awarii. Dopuszcza również, w przypadku szczególnych potrzeb firmy, aby szef zarządził nadgodziny. Odmowa podwładnego może być traktowana jako naruszenie obowiązków pracowniczych i skutkować rozwiązaniem umowy.

Za dodatkowy czas pozostawania do dyspozycji pracodawcy, pracownik ma prawo do rekompensaty w postaci pieniężnej lub innej.

Czas wolny za pracę w godzinach nadliczbowych

Wielu pracodawców wybiera tę formę rekompensaty. W zamian za nadliczbowe godziny pracy, pracownik może, na pisemny wniosek, otrzymać czas wolny od pracy w tym samym wymiarze.

Pracodawca także może udzielić czasu wolnego bez uprzedniego wnioskowania przez pracownika. Wysyłając na odpoczynek, pracodawca powinien pamiętać, że wolne musi być udzielone najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych. Udzielony czas wolny nie może wpływać na wysokość wynagrodzenia - obniżać wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny, miesięczny wymiar czasu pracy.

Rekompensata pieniężna

Za dodatkową pracę, oprócz ustalonego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości zależnej od pory lub dnia tygodnia ich wykonywania.

Pracującym w porze nocnej, niedzielę i święta, które normalnie nie są dla pracownika dniami pracy lub w dniu wolnym od pracy, udzielonym pracownikowi za pracę w niedzielę lub w święto, przysługuje 100 proc. wynagrodzenia za pracę. Za nadgodziny w każdym innym dniu przysługuje 50 proc. wynagrodzenia.

W przypadku zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy naliczanie dodatkowego wynagrodzenia wygląda inaczej. O godzinach nadliczbowych możemy mówić dopiero w momencie przekroczenia powszechnie obowiązujących norm czasu pracy. Za pracę powyżej ustalonej granicy przysługuje normalne wynagrodzenie, powiększone o dodatek, a dopiero praca powyżej normy czasu pracy uprawnia do wynagrodzenia normalnego, powiększonego o stosowany dodatek za nadgodziny.

Nie wszyscy w firmie mogą jednak liczyć na rekompensatę za dłuższe godziny pracy. Przepisy nie obejmują pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych. Kierownicy mogą natomiast za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto, jeżeli w zamian nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy, liczyć na wynagrodzenie oraz dodatek.

Liczba godzin nadliczbowych w ciągu roku kalendarzowego nie może przekraczać dla poszczególnego pracownika 150 godzin.

Joanna Kuzub (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy

http://www.rynekpracy.pl/monitor_rynku_pracy_1.php/wpis.366