Możliwe formy rozliczenia się z fiskusem 

Przedsiębiorcy (osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą) w przeciwieństwie do pracowników czy zleceniobiorców za których rozliczeń dokonuje pracodawca, sami muszą obliczać i wpłacać zaliczki fiskusowi. Obowiązki te nie są jednak takie straszne, jeśli będziemy gotowi przyswoić sobie kilka nowych pojęć i prowadzić określone ewidencje naszych przychodów i kosztów.

W przypadku osób fizycznych – przedsiębiorców istnieją aż cztery sposoby rozliczania się z fiskusem:

• według zasad ogólnych, czyli według skali podatkowej (rozliczenie według stawek 18% i 32%), 
• podatkiem liniowym (19-procentowy podatek liniowy), 
• ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
• kartą podatkową.

Ustawa podatkowa – najważniejsze przepisy

Podstawowym aktem prawnym, który reguluje możliwe formy rozliczenia z fiskusem, jest ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 80, poz. 350 z późn. zm.), zwana dalej ustawą lub PDOF. 

Art. 9 ustawy stanowi, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów zwolnionych z podatku oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. 

Dochody to nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Zgodnie z art. 10 źródłami przychodów są m.in.:

• stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta; 
• działalność wykonywana osobiście; 
• pozarolnicza działalność gospodarcza; 
• działy specjalne produkcji rolnej i inne.

Art. 14 PDOF definiuje pojęcie przychodów z działalności gospodarczej. Za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Za datę powstania przychodu uważa się, z pewnymi wyjątkami, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Przychodami są więc kwoty netto, na które wystawiamy naszym klientom faktury VAT (przy założeniu, że prowadząc działalność, jesteśmy płatnikami podatku VAT i dokonaliśmy zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R).

Prowadząc działalność, ponosimy różne koszty np.: zakupu towaru, zakupu paliwa, składek na ubezpieczenia społeczne, rozmów telefonicznych w celach biznesowych, itp. Zgodnie z art. 22 ust. 1 PDOF kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. W art. 23 wymienia się katalog kosztów, które są poniesione naszym kosztem, bo wydatek został poniesiony, ale podatkowo nie stanowią one kosztu. Koszty to w pewnym uproszczeniu kwota netto z faktury zakupowej – jeśli będziemy rozliczać się z fiskusem, a jesteśmy podatnikiem VAT. Na niektóre koszty nie będziemy posiadali faktury, np. część czynszu za mieszkanie, w którym prowadzimy działalność, możemy rozliczyć jako koszt podatkowy. W tym celu ujmiemy go w dokumencie zwanym dowodem wewnętrznym.

Przykład

Pan Jan Kowalski w styczniu 2013 roku założył działalność gospodarczą. W styczniu 2013 roku wystawił faktury VAT łącznie na kwotę 1.567,00 zł netto. Jego koszty (zakupy paliwa, towarów i usług, składki ZUS płacone na preferencyjnych zasadach)  wynosiły łącznie 245,00 zł netto. Jego dochód wynosi więc 1.567,00 zł – 245,00 zł = 1.322,00 zł. 

Rozliczenie według skali, czyli zasady ogólne

Przy tym sposobie rozliczenia z fiskusem decydujemy się na następujące rozwiązania: 

•  płacenie podatku dochodowego od dochodu według skali określonej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych: 

           –   18% od dochodu nieprzekraczającego 85.528,00 zł,

            –   32% od nadwyżki dochodu ponad 85.528,00 zł;

•  mamy prawo do  pomniejszenia przychodu o koszty;

•  mamy możliwość  rozliczenia z dzieckiem, z małżonkiem;

•  mamy możliwość stosowania ulg (np. ulgi na dzieci, ulgi odsetkowe);

•  zaliczki na podatek płacimy co miesiąc (albo na wniosek kwartalnie) do 20 dnia miesiąca następnego po zakończeniu okresu;

•  zaliczki na podatek płacimy od momentu, gdy dochód z działalności (przychód minus koszty) przekroczy 3.091,00 zł.

Art. 9a PDOF definiuje, jak można się opodatkować w zakresie dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Dochody z tego źródła (pozarolnicza działalność gospodarcza) są automatycznie opodatkowane na zasadach określonych w art. 27 PDOF, czyli według skali podatkowej. Jeśli rejestrując działalność, nie wybierzemy innych form rozliczenia z fiskusem, będzie nas obowiązywało płacenie zaliczek według skali podatkowej. Przedsiębiorcy mogą jednak wybrać opodatkowanie na zasadach innych niż ogólne, czyli za pomocą podatku liniowego (19%), ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, karty podatkowej.

By wybrać inną formę, należy złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Podatnicy, którzy podejmują działalność gospodarczą, wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym mogą złożyć na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Wybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik w terminie do dnia 20 stycznia roku podatkowego zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub złoży w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Podatek liniowy – art. 30c PDOF

Podatek dochodowy od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej wynosi 19% podstawy obliczenia podatku. Opodatkowanie tą formą podatku wymaga wskazania tej formie podczas rejestracji działalności gospodarczej. Jest to forma bardzo korzystna, bowiem podatek wynosi 19% przychodu i nie wzrasta wraz ze wzrostem dochodu osiąganego przez przedsiębiorcę.

Tę formę opodatkowania charakteryzuje to, że:

• stawka podatku wynosi 19% dochodu, niezależnie  od wysokości dochodu osiągniętego w roku kalendarzowym;
• mamy prawo do pomniejszania przychodu o koszty;
• nie mamy możliwości skorzystania z ulg, z wyjątkiem odliczenia składek ZUS;
• korzystając z tej formy opodatkowania, tracimy możliwości rozliczenia razem z dzieckiem, małżonkiem;
• nie mamy możliwości rozliczenia podatkiem liniowym, jeśli przychody z działalności są uzyskiwane od obecnego lub byłego pracodawcy (limit czasowy: 2 lata);
• zaliczki na podatek płacimy co miesiąc (albo na wniosek kwartalnie) do 20 dnia miesiąca następnego po zakończeniu okresu;
• zaliczkę płacimy od momentu uzyskania dochodu, tzn. gdy przychód przekroczy koszty, nie stosujemy więc tzw. kwoty wolnej, obliczając zaliczkę na podatek.

Podstawą obliczenia podatku 19% jest dochód ustalony zgodnie z art. 9 PDOF. Dochód ten podatnicy mogą pomniejszać o składki na ubezpieczenie społeczne Wysokość składek i wpłat ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie.

Krzysztof Hryniewiecki