Gdy w wieku 50 plus tracimy pracę, trudno znaleźć nowe zatrudnienie. Brakuje nam też często środków lub odwagi, by założyć firmę. Dobrym rozwiązaniem w takiej sytuacji może być otwarcie spółdzielni socjalnej, która łączy zalety własnej firmy i organizacji pozarządowej.

Kto może założyć spółdzielnię socjalną?

Wśród osób fizycznych uprawnionych do tworzenia spółdzielni socjalnej są:

• bezrobotni,
• osoby uzależnione od alkoholu, narkotyków oraz innych środków odurzających po zakończeniu leczenia,
• bezdomni, którzy realizują indywidualny program wychodzenia z bezdomności,
• byli więźniowie, którzy mają trudności w integracji ze środowiskiem,
• osoby chore psychicznie,
• uchodźcy, którzy mają problemy z integracją,
• niepełnosprawni, którzy posiadają pełną zdolność do czynności prawnych,
• inne osoby, pod warunkiem, że ich liczba nie przekracza 50% ogólnej liczby założycieli.

Spółdzielnia socjalna musi liczyć co najmniej 5 członków i nie może przekraczać 50. Wyjątkiem są spółdzielnie socjalne przekształcone ze spółdzielni inwalidów lub spółdzielni niewidomych, które mogą liczyć więcej niż 50 członków.

W ciągu sześciu miesięcy od wpisania spółdzielni socjalnej do Krajowego Rejestru Sądowego instytucje te są zobowiązane do zatrudnienia co najmniej 5 osób należących do wskazanych wyżej grup zagrożonych wykluczeniem. Po dwunastu miesiącach nieprzerwanej pracy w spółdzielni osoby te mogą stać się jej pełnoprawnymi członkami.

Formy wsparcia spółdzielni socjalnych

Spółdzielnie socjalne zostały objęte przez państwo rozbudowanymi programami wsparcia. Poniżej prezentujemy najważniejsze z nich.

1. Dotacje na podjęcie działalności z Funduszu Pracy i PFRON
Osobom zainteresowanym podjęciem działalności w formie spółdzielni socjalnej przysługuje prawo ubiegania się o jednorazową dotację ze środków Funduszu Pracy nie przekraczającą czterokrotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia na każdego członka – założyciela spółdzielni oraz trzykrotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia na każdego członka przystępującego do już istniejącej spółdzielni socjalnej.

Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy jako osoby bezrobotne albo poszukujące pracy mogą otrzymać z PFRON-u środki na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej, w wysokości określonej w umowie zawartej ze starostą, w kwocie nie przekraczającej wysokości piętastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia.

Spółdzielnie socjalne mają także możliwość uzyskania ze środków Funduszu Pracy wsparcia w sfinansowaniu pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa w podjęciu działalności gospodarczej do 80% udokumentowanych kosztów (w wysokości nieprzekraczającej jednak przeciętnego wynagrodzenia).

Ważne!
Jeżeli spółdzielnia stara się o środki z Funduszu Pracy, wniosek w powiatowym urzędzie pracy o dotację powinna złożyć jeszcze przed uzyskaniem wpisu do KRS-u (przed uzyskaniem osobowości prawnej).

2. Zwolnienie z opłat sądowych
Spółdzielnie nie muszą ponosić opłaty sądowej od wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego oraz za ogłoszenie tego wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

3. Refundacja składek na ubezpieczenie
Spółdzielnia socjalna ma możliwość ubiegania się o sfinansowanie ze środków Funduszu Pracy składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe od kwoty minimalnego wynagrodzenia osób uprawnionych do założenia spółdzieni socjalnej, w pełnej wysokości przez okres 24 miesięcy od dnia zatrudnienia i w połowie wysokości przez kolejne 12 miesięcy. Od 2009 roku spółdzielnie socjalne mają również możliwość ubiegania się o miesięczne zaliczki na opłacenie składek ubezpieczenia społecznego.

4. Ulga podatkowa
Dochody spółdzielni wydatkowane w roku podatkowym na cele związane ze społeczną i/lub zawodową reintegracją jej członków są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych w części niezaliczonej
do kosztów uzyskania przychodów.

5. Zlecenie zadania publicznego
Spółdzielnie socjalne mogą również realizować działania użyteczności publicznej, m.in. z zakresu reintegracji społecznej i zawodowej członków spółdzielni. W tym celu mają prawo uczestniczyć, tak jak organizacje pozarządowe, w otwartych konkursach ofert w zakresie powierzenia lub dofinansowania zadania publicznego.

6. Wsparcie samorządu terytorialnego
Spółdzielnia socjalna może także otrzymać wsparcie z budżetu samorządu terytorialnego
w formie dotacji, pożyczki, usługi lub doradztwa finansowego, księgowego, ekonomicznego, prawnego i marketingowego, a także zrefundowania kosztów lustracji.

7. 1% od podatku
Spółdzielnie socjalne mogą także ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego i mają możliwość uzyskiwania 1% podatku od osób fizycznych rozliczających się z urzędem skarbowym.

Działalność spółdzielni socjalnych jest wspierana także w ramach specjalnych programów rządowych:

1. Program Operacyjny Inicjatyw Obywatelskich 2009–2013
Jednym z priotytetów tego programu jest rozwój przedsiębiorczości społecznej.
W ramach programu promowana i upowszechniana jest idea przersiębiorczości społecznej. Kładzie się także nacisk na dobre praktyki w tym obszarze oraz promowane są nowe formy gospodarowania i tworzenia własnych miejsc pracy, w tym spółdzielnie socjalne.

2. Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007–2013
W ramach projektów prowadzonych na podstawie tego programu spółdzielnie mogą liczyć m.in. na różne formy doradztwa, szkolenia, a także na przyznanie środków finansowych na założenie spółdzielni, przystąpienie lub zatrudnienie w spółdzielni do wysokości 20 000 zł na członka – założyciela w przypadku osoby fizycznej.

3. Projekt „Wsparcie inżynierii finansowej na rzecz rozwoju ekonomii społecznej”
Uruchomiony w styczniu 2013 roku przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – we współpracy z Bankiem Gospodarki Krajowej projekt udzielania pożyczek przedsiębiorstwom społecznym. Spółdzielnie socjalne mogą skorzystać z preferencyjnej pożyczki oprocentowanej na poziomie ok. 0,75% na rozwój swojej działalności. Ze środków może być sfinansowane nawet 100% kosztów planowanych przedsięwzięć. Dodatkowo w ramach projektu świadczone są bezpłatne usługi doradcze dla pożyczkobiorców, aby mogli jak najefektywniej zainwestować środki. Szczegółowe informacje na temat funduszu pożyczkowego dla podmiotów ekonomii społecznej można znaleźć na stronie: www.esfundusz.pl.