Rodzaje wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2021-11-19
Zwolnienie pracownika może mieć różne przyczyny. Niezależnie od nich pracodawca powinien kierować się przepisami Kodeksu pracy. Podpowiadamy, jakie są tryby rozwiązania stosunku pracy z inicjatywy pracodawcy.
Każdy ze sposobów rozwiązania umowy o pracę wiąże się innymi skutkami prawnymi i faktycznymi, zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika. Powód, dla którego pracodawca chce rozwiązać umowę z pracownikiem determinuje tryb rozwiązania umowy o pracę, który można zastosować.
Sposoby rozwiązania umowy
Zgodnie z Kodeksem pracy rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić na kilka sposobów:
- po upływie okresu, na jaki została zawarta umowa,
- poprzez wygaśnięcie stosunku pracy,
- za porozumieniem stron,
- przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia,
- przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia.
Jeśli umowa o pracę zawarta na czas określony kończy się wraz z terminem, na jaki była podpisana, to pracownik odchodzi z pracy praktycznie z dnia na dzień. Nie obowiązuje go przy tym żaden okres wypowiedzenia. Wraz z upływem terminu umowy, kończy się stosunek pracy.
Sytuacja wygląda inaczej w przypadku wygaśnięcia stosunku pracy. Kodeks pracy w art. 63 i 66 wymienia następujące przypadki wygaśnięcia umowy o pracę:
- śmierć pracownika,
- śmierć pracodawcy,
- upływ 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania.
Wygaśnięcie umowy o pracę skutkuje, tak samo jak w przypadku rozwiązania umowy, ustaniem stosunku pracy.
Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron może być dokonane zarówno z inicjatywy pracownika, jak i pracodawcy. Ten sposób rozwiązania umowy o pracę regulowany jest przez art. 30 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy.
Na mocy porozumienia stron może być rozwiązana każda umowa o pracę za zgodą obu stron. W przypadku tej formy nie jest ważny powód zakończenia współpracy. Każda ze stron może zaproponować warunki rozwiązania umowy o pracę, a druga może, ale nie musi ich przyjąć.
Jeżeli z propozycją rozwiązania umowy występuje pracodawca, wówczas decyzję o wyrażeniu na nie zgody podejmuje pracownik. Potwierdzenie odbioru porozumienia nie jest równoznaczne z jego zawarciem.
Co ważne, w przypadku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron nie ma ograniczeń w postaci obowiązującego okresu wypowiedzenia. Zakończenie umowy może nastąpić w dowolnym terminie zaproponowanym przez obie strony umowy. Umowę można wypowiedzieć nawet z terminem natychmiastowym zakończenia współpracy, jeśli taka będzie wola stron.
Wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia przewidzianego w Kodeksie pracy może złożyć zarówno pracownik, jak i pracodawca. Pracodawca w takim wypowiedzeniu ma obowiązek poinformowania pracownika o przysługującym mu prawie do odwołania się do sądu pracy, a w przypadku umowy na czas nieokreślony – podania powodu jej rozwiązania, np. likwidacja stanowiska, nieefektywność pracownika itd.
Okresy wypowiedzenia zależne są zarówno od okresu, na jaki umowa została zawarta, jak i od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy.
Pracodawca zgodnie z art. 36² Kodeksu pracy może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia – w okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Pracodawca ma prawo rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym bez zachowania okresu wypowiedzenia (zwolnienie dyscyplinarne) tylko w określonych przypadkach:
- ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
- popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
- zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku,
- przedłużającej się usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy po zakończeniu okresu ochronnego uzależnionego od stażu pracy.
W ciągu miesiąca od uzyskania wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy pracodawca ma prawo do rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika. Termin ten biegnie od dnia, w którym pracodawca uzyskał wiadomość o czynie, który uzasadnia zwolnienie pracownika w trybie natychmiastowym.
Rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia powinno być dokonane na piśmie. W innym przypadku pracownik może skutecznie wnieść odwołanie do sądu pracy, ponieważ rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa pracy.
Rodzaje wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę oraz ich cechy obrazuje poniższa tabela:
Szczegółowych informacji z zakresu prawa pracy udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Zobacz podobne artykuły:
Zwolnienie dyscyplinarne a zasiłek dla bezrobotnych Prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje osobie bezrobotnej, która spełnia określone warunki i zarejestruje się w urzędzie pracy. Czy sposób rozwiązania umowy ma wpływ na przyznanie świadczenia? Jak to wygląda w przypadku rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne)? Odpowiadamy.
Nie ze wszystkich uprawnień rodzicielskich skorzysta jednocześnie matka i ojciec Kodeks pracy przewiduje liczne uprawnienia związane z rodzicielstwem. Jednym z nich jest zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz zakaz delegowania poza stałe miejsce pracy rodzica wychowującego dziecko do ukończenia przez nie 8. roku życia. Czy oboje rodzice mają prawo skorzystać z tego uprawnienia? Co w przypadku, gdy tylko jeden z nich jest zatrudniony? Podpowiadamy.
Umowa o pracę tymczasową a uprawnienia pracownicze Czym jest umowa o pracę tymczasową i jakie są warunki zatrudnienia na jej podstawie? Odpowiedzi znajdziesz poniżej.
Zadaniowy czas pracy - zasady Zadaniowy czas pracy jest jednym z systemów czasu pracy. Na czym polega i kto może pracować w takim systemie? Podpowiadamy.
Równe traktowanie w zatrudnieniu Równe traktowanie pracowników jest podstawową zasadą prawa pracy. Kodeks pracy zakazuje wszelkiej dyskryminacji w zatrudnieniu. Podpowiadamy, jakie są przesłanki dyskryminacji oraz kiedy pracownik ma prawo ubiegać się o odszkodowanie.
Przerwy w pracy Od czego zależy długość i ilość przerw w pracy? Czy czas odpoczynku zawsze wlicza się do wymiaru czasu pracy? Kto może skorzystać z dodatkowej przerwy? Odpowiadamy.
Praca zdalna – czy pracodawca musi wyrazić na nią zgodę? O możliwość wykonywania pracy zdalnie musi zawnioskować pracownik oraz otrzymać zgodę pracodawcy. W jakich przypadkach pracodawca może nie wyrazić zgody i odrzucić wniosek pracownika? Sprawdź!
Urlop wypoczynkowy w okresie wypowiedzenia Urlop wypoczynkowy udzielany jest na wniosek pracownika, jednak nie zawsze pracodawca ma obowiązek taki wniosek uwzględnić. Wyjątkową sytuacją jest okres wypowiedzenia pracownika. Co stanowi Kodeks pracy? Podpowiadamy.
