Dodatkowy urlop wypoczynkowy osób niepełnosprawnych - Rynek pracy w prawie

Kodeks pracy przyznaje pracownikowi prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Jego wymiar zależy od stażu pracy. Osobie, która przepracowała mniej niż 10 lat, przysługuje 20 dni urlopu, zaś osobie mającej co najmniej 10-letni staż pracy przysługuje urlop w wymiarze 26 dni. Osobie niepełnosprawnej przysługuje, prócz podstawowego wymiaru urlopu, dodatkowy urlop wypoczynkowy.

Przepisy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przewidują, dla osób pracujących zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, szczególne uprawnienia dotyczące m.in. dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni.

Przyznanie tego urlopu pracownikowi niepełnosprawnemu powoduje zwiększenie podstawowego wymiaru urlopu, który łącznie może wynieść 30 lub nawet 36 dni w roku kalendarzowym, w zależności od ogólnego stażu pracy pracownika niepełnosprawnego. Warto zaznaczyć, iż prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa dopiero po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia jej do jednego z wymaganych stopni niepełnosprawności. Prawo do kolejnego urlopu dodatkowego nabywa ona z dniem 1 stycznia kolejnego roku kalendarzowego. Zgodnie ze stanowiskiem Pełnomocnika ds. Osób Niepełnosprawnych przez dzień zaliczenia do stopnia niepełnosprawności należy rozumieć dzień wydania orzeczenia. Co szczególnie istotne, przepisy nie uzależniają prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego od wniosku osoby uprawnionej. Jeśli zatem pracownik posiadał orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub umiarkowanym i przedstawił je pracodawcy z opóźnieniem, będzie przysługiwać mu dodatkowy urlop wypoczynkowy wstecz, nie dłużej jednak niż za trzy lata, ponieważ tyle właśnie wynosi okres przedawnienia roszczenia.

Kiedy dodatkowy urlop nie przysługuje?

W pewnych sytuacjach dodatkowy urlop może jednak nie przysługiwać pracownikowi niepełnosprawnemu. Urlop ten nie przysługuje osobie zaliczonej do lekkiego stopnia niepełnosprawności. Z dodatkowego urlopu nie będą mogły skorzystać także osoby uprawnione do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów. Dotyczy to m.in. nauczycieli czy sędziów. Gdy jednak wymiar dodatkowego urlopu na podstawie odrębnych przepisów byłby niższy niż 10 dni roboczych, pracownikowi będzie przysługiwał urlop dodatkowy w całości.

Warto mieć na uwadze, iż dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni przysługuje jedynie osobom niepełnosprawnym zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy. Zatrudnienie na część etatu spowoduje więc zmniejszenie wymiaru tego urlopu proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia.

Utrata prawa do dodatkowego urlopu

Jeżeli osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności utraci status osoby niepełnosprawnej bądź zostanie zaliczona do lekkiego stopnia niepełnosprawności, nie traci prawa do urlopów, do których nabyła prawo przed utratą tego statusu lub zmianą stopnia niepełnosprawności na lekki. Taka sytuacja powoduje jednak utratę prawa do kolejnego, dodatkowego urlopu wypoczynkowego.

Ponieważ w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych stosuje się m.in. przepisy Kodeksu pracy, udzielanie i obliczanie urlopu dodatkowego odbywa się na analogicznych zasadach jak w przypadku kodeksowych urlopów wypoczynkowych, z uwzględnieniem tego, iż dodatkowy urlop powoduje zwiększenie całkowitego wymiaru urlopu. Podobnie zatem jak w przypadku zwykłego urlopu, dodatkowy urlop ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do obniżonego wymiaru etatu pracownika, a także proporcjonalnie do przepracowanego okresu, jeśli pracownik nie przepracował pełnego roku kalendarzowego.

Jeśli pracownik uprawniony do dodatkowego urlopu wypoczynkowego nie wykorzysta go w danym roku kalendarzowym w pełnym przysługującym mu wymiarze, urlop ten staje się urlopem zaległym i przechodzi na rok następny na zasadach przewidzianych w Kodeksie pracy. Niewykorzystanego w terminie urlopu dodatkowego należy zatem udzielić pracownikowi najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.

Agnieszka Jastrzębska (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Ustawa z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/uprawnienia-pracownika/dodatkowy-urlop-wypoczynkowy/