Praca w godzinach nadliczbowych - Rynek pracy w prawie

O pracy w godzinach nadliczbowych mówimy wtedy, gdy pracujemy ponad obowiązujące normy czasu pracy, jak również, gdy praca wykonywana jest ponad przedłużony, dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego systemu i rozkładu czasu pracy.

Nadgodziny dozwolone i zabronione

Pracownik może wykonywać pracę w godzinach nadliczbowych, jeśli zachodzi konieczność prowadzenia akcji ratowniczej, mającej na celu ochronę życia lub zdrowia ludzkiego, ochronę mienia, środowiska lub usunięcie awarii. Jest dopuszczalna również w razie szczególnych potrzeb pracodawcy.

Bezwzględny zakaz zatrudnienia w godzinach nadliczbowych dotyczy kobiet w ciąży i pracowników młodocianych. Pracownicy opiekujący się dziećmi do lat 4 mogą, za ich zgodą, być zatrudniani ponad limit czasu pracy.

Rekompensata za nadgodziny

Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek lub czas wolny.

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, która wypada w porze nocnej, w niedzielę i święta, które normalnie nie są dla pracownika dniami pracy lub w dniu wolnym od pracy, udzielonym pracownikowi za pracę w niedzielę lub w święto, przysługuje 100 proc. wynagrodzenia za pracę. W każdym innym dniu pracownikowi przysługuje 50 proc. wynagrodzenia.

Wielu pracodawców zamiast pieniędzy za dodatkową pracę stosuje tzw. odbiór godzin. W zamian za przepracowane godziny nadliczbowe pracownik może, na pisemny wniosek, otrzymać czas wolny od pracy w tym samym wymiarze.

Nie dla wszystkich rekompensata za nadgodziny

Prawa do wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych nie otrzymają pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych. Kierownicy mogą natomiast za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto liczyć na wynagrodzenie oraz dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy.

Należy mieć na uwadze, że przepisy prawa pracy wprowadzają limit godzin nadliczbowych w ciągu roku kalendarzowego -  nie mogą przekroczyć 150 godzin.

Joanna Kuzub (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy